Deliberate practice – celowe ćwiczenie pod kierunkiem eksperta

Tytuł: Droga na szczyt. Jak ćwiczyć, aby osiągnąć mistrzowską biegłość w dowolnej dziedzinie.

Tytuł oryginału: Peak. Secrets on new science on expertise.

Autorzy: Anders Ericsson, Rober Pool

Trafiłem na tę książkę kilka lat temu, kiedy przeczytałem o niej w „Pracy głębokiej” Cala Newporta. Cal Newport pisał tam o jednej z kluczowych umiejętności przyszłości i nazywał ją „deliberative practice”. Zaciekawiło mnie to i postanowiłem przeczytać książkę, która opisuje ten koncept. Ta książka bardzo szybko trafiła na listę ważnych dla mojego rozwoju. Zapisałem z niej dużo pomysłów na działanie, ale na początku niewiele wdrożyłem w życie. Jakiś czas temu postanowiłem, że przeczytam ją po polsku i to była dobra decyzja – tłumaczenie jest bardzo dobre – a ja tym razem zacząłem wdrażać konkretne umiejętności z tej książki. A tutaj opisuję Wam jej główne punkty

  
  


    



Już jedno z pierwszych zdań w tej książce przykuło moją uwagę:

uczenie się nie jest więc sposobem dotarcia do granic własnego potencjału, a raczej jego nieustannym rozwijaniem.

Autor stawia też, że „postęp można osiągnąć jedynie poprzez odpowiedni rodzaj ćwiczeń wykonywanych przez wystarczająco długi czas.”

Główną tezą książki jest to, że jeżeli chcemy rozwinąć się, nauczyć się czegoś, zrobić postęp potrzebujemy „deliberate practice”. Co ciekawe, i tutaj duży plus dla tłumacza, na język polski ta fraza jest tłumaczona jako „celowe ćwiczenie pod kierunkiem eksperta”. Celowe ćwiczenie jest przeciwstawiane „naiwnym” ćwiczeniom, czyli „zwyczajnemu powtarzaniu pewnych czynności z wiarą, że poprawimy osiągane wyniki poprzez samo ponawianie danego działania.”
Sposób ćwiczenia, które opisują autorzy, jest dużo bardziej przemyślane i od samego początku nastawione na cel. Jeżeli chcemy mówić o celowym ćwiczeniu, jak nazwa mówi musimy wiedzieć, co chcemy osiągnąć.
Tutaj pojawia się ograniczenie, a może bardziej zakres stosowania, tego rodzaju podejścia. Cel możemy ustawić, jeżeli wiemy co jest możliwe. Celowe ćwiczenie możemy stosować w obszarach, które są dobrze opisane, w których już ktoś przeszedł drogę i opisał jak ta droga wyglądała. NIe jest to bardzo ograniczające założenie, bo jednak większość tego czego się uczymy kiedyś już ktoś się nauczył. Ale warto pamiętać o tym ograniczeniu. 

Jakie są więc wyznaczniki celowego ćwiczenia? Jest ich kilka:

• Celowe ćwiczenie ma jasno sprecyzowane, konkretne cele.
• Celowe ćwiczenie polega na skumulowaniu mnóstwa małych kroczków umożliwiających nam realizację celu długoterminowego.
• Celowe ćwiczenie wymaga koncentracji.
• Celowe ćwiczenie wymaga informacji zwrotnej.
• Celowe ćwiczenie wymaga wyjścia poza strefę komfortu.
• Wyjście poza strefę komfortu oznacza próbę zrobienia czegoś po raz pierwszy.
  

Z tego opisu celowego ćwiczenia, wynikają dodatkowe rzeczy, których potrzebujemy, aby móc efektywnie osiągać cele. Przede wszystkim potrzebujemy nauczyciela lub eksperta, który pokaże nam sprawdzoną drogę, ale też pomoże pokonać trudność, bo pokaże inny punkt widzenia.
Jak nauczyciel pomaga w tym procesie? Tutaj dochodzimy do drugiego najważniejszego konceptu opisywanego w książce – reprezentacji mentalnych.

Kluczem do poprawienia osiąganych wyników, prawie w każdej dziedzinie, jest wypracowanie struktur mentalnych umożliwiających pokonanie ograniczeń pamięci krótkotrwałej i skuteczne radzenie sobie z dużą ilością informacji na raz.


Efektywne reprezentacje mentalne nieodłącznie wiążą się z działaniem, a nie jedynie z myśleniem i to właśnie intensywne oraz długotrwałe ćwiczenie ukierunkowane na odtworzenie oryginału pomoże nam wykształcić takie reprezentacje mentalne, jakich potrzebujemy.

Reprezentacje mentalne, to takie mikro składowe tego czego się uczymy, takie klocki z których składają się właściwe czynności. Nauczyciel umie je przedstawić i pomaga budować. Dlatego też ważne jest, aby dobrze dobrać nauczyciela – na początku, wystarczy ktoś kto jest tylko trochę przed nami jeżeli chodzi o nasze doświadczenie. Ale wraz ze wzrostem naszych umiejętności, przyswajaniem sobie reprezentacji mentalnych, będziemy potrzebowali nowych nauczycieli. Nie ma nic złego w zmianie nauczyciela lub trenera, jeżeli wyrośliśmy już z danej współpracy. 

Celowe ćwiczenie pod kierunkiem eksperta jest oparte na wiedzy, a jego kierunek wyznaczają osiągnięcia mistrzów oraz świadomość tego, co dokładnie robią eksperci w danej dziedzinie, by osiągnąć sukces. Celowe ćwiczenie pod kierunkiem eksperta to oparty na konkretnym planie trening, w którym wiemy, dokąd zmierzamy.

• rozwija umiejętności, które zostały już opanowane przez innych
• ma miejsce poza strefą komfortu
• ma jasno określone, konkretne cele
• jest świadome
• uwzględnia informację zwrotną
• jest źródłem efektywnych reprezentacji mentalnych i jednocześnie opiera się na nich
• niemal zawsze polega na nabywaniu nowych umiejętności oraz modyfikacji tych już nabytych

Wcześniej wspomniałem też o wychodzeniu ze strefy komfortu. Zdaję sobie sprawę, że to wyświechtany (czasami) termin. Ale w książce jest dobrze pokazane powiązanie wychodzenie ze strefy komfortu i wpływem tego na zmianę sieci neuronalnej w mózgu. Przez wyjście ze strefy komfortu autorzy rozumieją wyjście ze stanu homeostazy (mózgu lub ciała), czyli stanu równowagi. I to przezwyciężenie stanu homeostazy nie może być za duże, aby było rozwojowe, ale musi być widoczne, by ten rozwój nastąpił.

Ostatnią ważną częścią książki jest część o motywacji – wg. Autorów wynika ona z świadomości postępu. Aby ten postęp zauważyć trzeba monitorować swoje wyniki. 
Bardzo ciekawa była rada, co zrobić gdy przez kontuzję czy chorobę, nasze postępu nie są widoczne, lub nawet cofnęliśmy się w postępach. Często wtedy mamy ochotę się poddać. Autorzy sugerują, że skuteczne jest poczynienie ze sobą umowy „zrezygnuję, jak wrócę do formy (stanu) z przed choroby”. Najczęściej po powrocie do stanu 0 ludzie kontynuują pracę. 

Podsumowanie

Celowe ćwiczenie składa się z kilku stałych elementów, które można zaplanować lub stworzyć razem z nauczycielem, ekspertem czy trenerem. Jeżeli zamierzacie się rozwijać w jakimś obszarze, to warto zaplanować i jasno określić jak będziecie realizować kluczowe elementy celowego ćwiczenia pod kierunkiem eksperta
Te elementy to:

• wyjście poza strefę komfortu,
• koncentracja na zadaniu,
• konkretne cele ćwiczenia, 
• określony sposób jak osiągniesz te cele,
• mierzenie (monitorowanie) swoich postępów.

Powodzenia w rozwoju przy pomocy celowych ćwiczeń!